Onderzoek van de VUB toont aan dat de nieuwsdiversiteit in Vlaanderen is afgenomen. Vlaamse kranten die tot dezelfde mediagroep behoren, zijn de laatste jaren systematisch meer artikels van elkaar gaan overnemen. De laatste drie jaar is hierdoor een duidelijke verschraling van nieuwsproductie en -aanbod merkbaar. Hierdoor hebben mensen minder toegang hebben tot verschillende bronnen en meningen.
Voor het onderzoek baseerde Jonathan Hendrickx van de VUB-onderzoeksgroep imec-SMIT zich op vergelijkende inhoudsanalyses van kranten- en onlineartikels enerzijds en observaties op nieuwsredacties en interviews met journalisten, eind- en hoofdredacteurs anderzijds. Voor het onderzoek werden tussen 2017 en 2020 ruim een miljoen artikels bestudeerd.
Het onderzoek spitste zich toe op de rol en dominantie van de twee grootste Vlaamse mediagroepen: DPG Media en Mediahuis. Beide bedrijven ontstonden na grootschalige fusies en overnames en brachten het aantal actieve mediabedrijven in Vlaanderen terug van negen naar vijf.
DPG Media en Mediahuis
Uit het onderzoek blijkt dat bij Mediahuis de regionale krantentitels en hun inhoud het meest zijn verschraald. Tegelijkertijd werd de inhoud en specifiek het politieke nieuws van De Standaard diverser. DPG Media centraliseerde in 2019-2020 al zijn nieuwsredacties in het News City-gebouw in Antwerpen. Uit het onderzoek blijkt dat vooral bij de kranten Het Laatste Nieuws en De Morgen nieuwsdiversiteit verloren ging. Volgens het onderzoek werd vooral op HLN als grootste nieuwswerk de focus gelegd. Daar gingen ook meer middelen en mensen naar.
De verminderde diversiteit en de zoektocht naar synergiën zijn nefast voor de Vlaamse nieuwslezers. “Nieuwsmedia en journalisten hebben de maatschappelijke taak burgers kritisch en divers te informeren”, legt onderzoeker Jonathan Hendrickx uit. “Op die manier kunnen zij op hun beurt weloverwogen beslissingen maken in, bijvoorbeeld, het stemhokje. Nieuwsdiversiteit is zo gelinkt aan democratie. Het is nog geen vijf na twaalf in Vlaanderen, maar waakzaamheid blijft duidelijk geboden.”
Recycleren
Observaties bij journalisten legden bloot hoe die praktijk van nieuwsinhoud recycleren zich genesteld heeft in het verdienmodel en de dagelijkse werking van mediatitels. Zo werden verschillende redacties fysiek samengevoegd. Ook maken ze gebruik van dezelfde software om artikels te publiceren en te delen over de verschillende titels heen en hebben redacties zelfs (impliciete) regels over het al dan niet mogen overnemen van artikels en/of bronnen.
“Kleinere mediatitels dreigen daarin verdrongen te worden door de grotere, wat de nieuwsdiversiteit nog toenemend onder druk zet”, aldus Hendrickx. “Al zijn er natuurlijk ook marktomstandigheden om mee rekening te houden, die dergelijke synergiën nopen en mogelijk maken. Het wordt cruciaal voor de Vlaamse media om de gerealiseerde besparingen nu om te zetten in verdere differentiatie van het politiek, cultureel en regionaal nieuws in de overgebleven krantentitels.”
